Chuyển đổi số của ngành vận tải biển
29/09/2022
Vận tải biển là ngành xương sống của thương mại quốc tế và chuỗi cung ứng sản xuất toàn cầu. Gần 80% hàng hóa thương mại trên thế giới được vận chuyển bằng đường biển. Mặc dù một số phương thức vận chuyển của những năm 1960 và 70 vẫn đang được sử dụng cho đến ngày nay, nhưng ngày càng có nhiều giải pháp kỹ thuật số xuất hiện trong lĩnh vực này, nhằm mục đích tối ưu hóa chi phí, mang lại giá trị cộng thêm cho khách hàng ngành xuất nhập khẩu
Những ngày đầu của quá trình chuyển đổi
Vào cuối năm 2019, quan điểm chung khi nhắc tới chuỗi cung ứng vận chuyển container là ngành này đang bị tụt hậu nghiêm trọng về mặt số hóa khi so sánh với các ngành khác. Tuy nhiên, khi đại dịch khiến cho các văn phòng trên toàn cầu phải đóng cửa vào đầu năm 2020, rõ ràng là ngành công nghiệp này đã số hóa nhiều hơn so với giai đoạn trước đó.
Đặc biệt là từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2020, nhiều hãng tàu và công ty logistics đã đóng cửa văn phòng và hầu hết phải làm việc trực tuyến. Mặc dù vậy, booking vẫn được thực hiện, chứng từ hàng hóa vẫn được phát hành và hàng hóa vẫn được vận chuyển. Tất nhiên, quá trình chuyển đổi không phải lúc nào cũng suôn sẻ, nhưng vẫn có gần 40 triệu TEU hàng hóa đã được vận chuyển trong ba tháng này.
Sự chuyển đổi này diễn ra tức thì, mang tính toàn cầu và bất ngờ - và nó cho thấy quá trình số hóa chuỗi cung ứng thực sự đã được thực hiện khá tốt.
Bùng nổ đại dịch trong giai đoạn 2020-2022 đã khiến xu hướng này tăng tốc hơn nữa.
Đặc biệt là từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2020, nhiều hãng tàu và công ty logistics đã đóng cửa văn phòng và hầu hết phải làm việc trực tuyến. Mặc dù vậy, booking vẫn được thực hiện, chứng từ hàng hóa vẫn được phát hành và hàng hóa vẫn được vận chuyển. Tất nhiên, quá trình chuyển đổi không phải lúc nào cũng suôn sẻ, nhưng vẫn có gần 40 triệu TEU hàng hóa đã được vận chuyển trong ba tháng này.
Sự chuyển đổi này diễn ra tức thì, mang tính toàn cầu và bất ngờ - và nó cho thấy quá trình số hóa chuỗi cung ứng thực sự đã được thực hiện khá tốt.
Bùng nổ đại dịch trong giai đoạn 2020-2022 đã khiến xu hướng này tăng tốc hơn nữa.
Đại dịch COVID là một trong những nguyên nhân chính thúc đẩy quá trình chuyển đổi số của ngành vận tải biển
Chuyển đổi số là gì?
Một trong những quy trình quan trọng và tốn nhiều thời gian nhất trong ngành vận tải biển là quy trình báo giá cước, được đa số các nhà cung cấp dịch vụ và hãng vận chuyển thực hiện thủ công qua email. Do đó, một trong những mục tiêu chính của ngành là tự động hóa quy trình thu mua hàng hóa nếu có thể.
Các nhà cung cấp dịch vụ đã nhanh chóng thúc đẩy các công cụ tự phục vụ để mua cước trực tuyến. Về điều này, hai ví dụ cho thấy sự phát triển nhanh nhất đó chính là Maersk và Hapag-Lloyd. Trước khi xảy ra đại dịch, chỉ có một tỷ lệ nhỏ cước hàng hóa được mua hoàn toàn trực tuyến. Dữ liệu mới nhất cho thấy trong quý 2 năm 2022, Maersk Spot (hệ thống booking online của Maersk) đã đạt tỷ lệ chuyển đổi 66%. Đối với Hapag-Lloyd, 22,7% tổng số booking của họ được xử lý trực tuyến thông qua Quick Quotes - vượt xa mục tiêu chiến lược ban đầu là 15% vào năm 2023. Hầu hết các hãng vận tải lớn đã tung ra các loại sản phẩm trực tuyến tương tự trong 24 tháng qua, và các nhà giao nhận cũng đang tăng cường nỗ lực trong lĩnh vực này.
Các nhà cung cấp dịch vụ đã nhanh chóng thúc đẩy các công cụ tự phục vụ để mua cước trực tuyến. Về điều này, hai ví dụ cho thấy sự phát triển nhanh nhất đó chính là Maersk và Hapag-Lloyd. Trước khi xảy ra đại dịch, chỉ có một tỷ lệ nhỏ cước hàng hóa được mua hoàn toàn trực tuyến. Dữ liệu mới nhất cho thấy trong quý 2 năm 2022, Maersk Spot (hệ thống booking online của Maersk) đã đạt tỷ lệ chuyển đổi 66%. Đối với Hapag-Lloyd, 22,7% tổng số booking của họ được xử lý trực tuyến thông qua Quick Quotes - vượt xa mục tiêu chiến lược ban đầu là 15% vào năm 2023. Hầu hết các hãng vận tải lớn đã tung ra các loại sản phẩm trực tuyến tương tự trong 24 tháng qua, và các nhà giao nhận cũng đang tăng cường nỗ lực trong lĩnh vực này.
Maersk liên doanh cùng IBM sử dụng công nghệ blockchain để Blockchain để số hóa chuỗi cung ứng
Một yếu tố kỹ thuật số khác thường được gắn nhãn "minh bạch". Về bản chất, điều này liên hệ đến thông tin liên quan đối với tình trạng vận chuyển hàng hóa tại bất kỳ thời điểm nhất định nào. Ở một mức độ đáng kể, điều này vẫn dựa vào dữ liệu - thường thông qua các kết nối công nghệ xưa cũ EDI - từ hệ thống back-end của các nhà cung cấp dịch vụ, và độ chính xác và chất lượng của dữ liệu không phải lúc nào cũng cao.
Do đó, ngày càng có nhiều công cụ và dịch vụ được tung ra để hỗ trợ tạo ra sự minh bạch. Một số trong số này dựa vào dữ liệu AIS từ các tàu và sử dụng Trí tuệ nhân tạo để cung cấp các dự đoán chính xác hơn liên quan đến thời gian đến dự kiến. Các công cụ như vậy hiện có sẵn cả từ các nhà cung cấp công nghệ độc lập cũng như từ một số nhà giao nhận vận tải cũng cung cấp nó như một dịch vụ cho khách hàng của họ. Công nghệ cảm biến đã tìm được cách truy cập vào các container lạnh dưới dạng các phép đo thời gian thực có thể truy cập từ xa đối với các yếu tố quan trọng như điều kiện nhiệt độ và khí quyển ngoài vị trí, cho phép các container này tham gia vào Internet of Things (IoT) và chúng tôi đang bắt đầu đợt thúc đẩy tiếp theo, nơi mà công nghệ này cũng sẽ được lan truyền sang các container khô.
Do đó, ngày càng có nhiều công cụ và dịch vụ được tung ra để hỗ trợ tạo ra sự minh bạch. Một số trong số này dựa vào dữ liệu AIS từ các tàu và sử dụng Trí tuệ nhân tạo để cung cấp các dự đoán chính xác hơn liên quan đến thời gian đến dự kiến. Các công cụ như vậy hiện có sẵn cả từ các nhà cung cấp công nghệ độc lập cũng như từ một số nhà giao nhận vận tải cũng cung cấp nó như một dịch vụ cho khách hàng của họ. Công nghệ cảm biến đã tìm được cách truy cập vào các container lạnh dưới dạng các phép đo thời gian thực có thể truy cập từ xa đối với các yếu tố quan trọng như điều kiện nhiệt độ và khí quyển ngoài vị trí, cho phép các container này tham gia vào Internet of Things (IoT) và chúng tôi đang bắt đầu đợt thúc đẩy tiếp theo, nơi mà công nghệ này cũng sẽ được lan truyền sang các container khô.
Tân Cảng Sài Gòn đã và đang sử dụng những phần mềm quản lý cảng hiện đại nhất thế giới – TOPO, TOPX
Xu hướng phát triển kỹ thuật số vào năm 2023-2024 Sự gián đoạn dịch vụ dai dẳng và các điểm nghẽn gây khó khăn cho chuỗi cung ứng trong hai năm qua cũng cho thấy nhu cầu phát triển thêm trong vận chuyển kỹ thuật số và một số yếu tố này sẽ mở ra trong giai đoạn 2023-24.
Xu hướng theo dõi trực tuyến trên tất cả các container ở một mức độ nào đó đã được định sẵn vì Hapag-Lloyd hiện đã bắt đầu lắp đặt các bộ theo dõi như vậy trên toàn bộ container của mình. Điều này thiết lập một hướng đi mà theo đó các chủ hàng sẽ ngày càng coi việc tiếp cận những thông tin đó như một phần “phải có” của dịch vụ từ các hãng vận tải và tất cả các hãng vận tải lớn dự kiến sẽ làm theo trong những năm tới.
Cuộc cạnh tranh để bán cước trực tuyến sẽ ngày càng gay gắt và thị trường về cơ bản sẽ chia thành hai phần khác nhau. Một phần của thị trường liên quan đến việc vận chuyển hàng hóa theo hợp đồng với thời hạn dài hơn giữa người gửi hàng và người vận chuyển - bản thân các hợp đồng này sẽ được điều chỉnh bởi các hệ thống kỹ thuật số, tự động tính đến bất kỳ sự không tuân thủ hợp đồng nào từ một trong hai bên - nhưng chúng sẽ được thương lượng và đồng ý trực tiếp. Phần khác là thị trường giá cước giao ngay sẽ gần như hoàn toàn số hóa.
Nhu cầu thiết lập nhiều hệ thống tự động hơn liên quan đến việc phát hiện và ghi lại các hành động trong toàn bộ chuỗi cung ứng để tự động chỉ định trách nhiệm trong các trường hợp phải trả tiền phạt ngày càng cao. Việc có dữ liệu về nơi container bị “mắc kẹt” là chưa đủ - mà còn cần phải có dữ liệu ghi lại ai chịu trách nhiệm về tình huống đó. Điều này sẽ trở nên cần thiết ở Hoa Kỳ để ghi lại khả năng áp dụng các khoản phí lưu cont, lưu bãi như được quy định trong Đạo luật Cải cách Vận chuyển Đường biển mới .
Do đó, những xu hướng số hóa giai đoạn 2023-24 ở một mức độ nào đó sẽ mang tính chiến thuật theo nghĩa rằng chúng sẽ là những giải pháp thiết thực để xử lý sự suy thoái thị trường sắp tới khi chúng ta đáp ứng các quy định pháp luật mới.
Xu hướng theo dõi trực tuyến trên tất cả các container ở một mức độ nào đó đã được định sẵn vì Hapag-Lloyd hiện đã bắt đầu lắp đặt các bộ theo dõi như vậy trên toàn bộ container của mình. Điều này thiết lập một hướng đi mà theo đó các chủ hàng sẽ ngày càng coi việc tiếp cận những thông tin đó như một phần “phải có” của dịch vụ từ các hãng vận tải và tất cả các hãng vận tải lớn dự kiến sẽ làm theo trong những năm tới.
Cuộc cạnh tranh để bán cước trực tuyến sẽ ngày càng gay gắt và thị trường về cơ bản sẽ chia thành hai phần khác nhau. Một phần của thị trường liên quan đến việc vận chuyển hàng hóa theo hợp đồng với thời hạn dài hơn giữa người gửi hàng và người vận chuyển - bản thân các hợp đồng này sẽ được điều chỉnh bởi các hệ thống kỹ thuật số, tự động tính đến bất kỳ sự không tuân thủ hợp đồng nào từ một trong hai bên - nhưng chúng sẽ được thương lượng và đồng ý trực tiếp. Phần khác là thị trường giá cước giao ngay sẽ gần như hoàn toàn số hóa.
Nhu cầu thiết lập nhiều hệ thống tự động hơn liên quan đến việc phát hiện và ghi lại các hành động trong toàn bộ chuỗi cung ứng để tự động chỉ định trách nhiệm trong các trường hợp phải trả tiền phạt ngày càng cao. Việc có dữ liệu về nơi container bị “mắc kẹt” là chưa đủ - mà còn cần phải có dữ liệu ghi lại ai chịu trách nhiệm về tình huống đó. Điều này sẽ trở nên cần thiết ở Hoa Kỳ để ghi lại khả năng áp dụng các khoản phí lưu cont, lưu bãi như được quy định trong Đạo luật Cải cách Vận chuyển Đường biển mới .
Do đó, những xu hướng số hóa giai đoạn 2023-24 ở một mức độ nào đó sẽ mang tính chiến thuật theo nghĩa rằng chúng sẽ là những giải pháp thiết thực để xử lý sự suy thoái thị trường sắp tới khi chúng ta đáp ứng các quy định pháp luật mới.
Tân Cảng Sài Gòn tiên phong trong quá trình thúc đẩy chuyển đổi số chuỗi cung ứng và dịch vụ logistics qua cảng biển
Tương lai của ngành logistics
Những xu hướng sau năm 2024 sẽ được khởi động trước năm 2024, và một số phát triển đã hiện hữu, nhưng chúng sẽ chỉ bắt đầu tạo dấu ấn trong dài hạn.
Một yếu tố quan trọng là việc thiết lập các tiêu chuẩn kỹ thuật số cho phép tất cả các bên liên quan trao đổi dữ liệu một cách liền mạch. Điều này đã được khởi xướng trước đại dịch bằng việc thành lập Hiệp hội Vận tải Container Kỹ thuật số (DCSA) và hiện họ đã thiết lập một loạt các tiêu chuẩn chính cho ngành công nghiệp này trong tương lai. Đây là lớp cơ sở quan trọng cần có trong tương lai và nó đang được tiến hành tốt. Hiện tại, vấn đề quan trọng không phải là khả năng của DCSA trong việc khiến các nhà cung cấp dịch vụ đồng ý về các tiêu chuẩn vì điều đó đã tiến triển tốt. Vấn đề chính là việc các nhà cung cấp dịch vụ mất khá nhiều thời gian triển khai các tiêu chuẩn đã thống nhất vào hệ thống của họ .
Trong khi 1-2 năm tới sẽ tập trung vào việc cung cấp dữ liệu cho tất cả các đối tác và khách hàng, thì giai đoạn sau năm 2024 là lúc chúng ta sẽ bắt đầu thấy những ứng dụng quy mô lớn hơn về cách tận dụng thông tin sẵn có. Trọng tâm sẽ chuyển từ việc có thể nhìn thấy những gì đang xảy ra và ai chịu trách nhiệm, sang dự báo trước các vấn đề chưa xảy ra nhằm ngăn chặn các vấn đề hoặc ít nhất là giảm thiểu tác động hoặc giảm nguy cơ xảy ra đối với các vấn đề đó.
Đây cũng sẽ là thời điểm chuyển đổi mà các mô hình thương mại trong ngành vận tải biển sẽ từ từ bắt đầu chuyển dịch. Vì không chỉ dữ liệu sẵn có mà còn khả năng tự động trao đổi dữ liệu giữa tất cả các bên liên quan, việc vận chuyển hàng hóa từ điểm A đến điểm B - bao gồm cả “sự di chuyển” của bất kỳ các thông tin và tài liệu có liên quan - sẽ được coi là đương nhiên. Khách hàng sẽ có kỳ vọng rằng họ không cần phải làm bất cứ điều gì miễn là mọi thứ diễn ra theo đúng kế hoạch. Nhưng điều đó cũng dẫn đến một hệ quả là phần lớn việc vận chuyển hàng hóa ta sẽ không thể phân biệt được giữa các nhà cung cấp khác nhau miễn là mọi thứ diễn ra theo đúng kế hoạch.
Đây là nơi mà các nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển hàng hóa thành công sẽ chuyển trọng tâm kinh doanh của họ. Lợi thế cạnh tranh sẽ chuyển sang hai yếu tố cốt lõi, liên quan chặt chẽ đến vận chuyển kỹ thuật số.
- Thứ nhất là khả năng sử dụng dữ liệu để dự báo các vấn đề. Dự báo được sử dụng một cách chiến lược khi thiết kế mạng và sản phẩm để giảm rủi ro cấu trúc của các vấn đề xảy ra và nó sẽ được sử dụng theo chiến thuật để dự đoán các vấn đề trong tương lai gần và ngăn chặn vấn đề hoặc gắn cờ vấn đề để xử lý ngoại lệ.
- Và điều này dẫn đến yếu tố thứ hai: Xử lý ngoại lệ. Đây là sự kết hợp giữa việc tận dụng dữ liệu để nhanh chóng xác định các lựa chọn thay thế cho khách hàng và kiến thức của nhân viên dịch vụ khách hàng để giúp khách hàng trong những tình huống này. Đơn giản là: Trong chuỗi cung ứng kỹ thuật số, thông số cạnh tranh quan trọng nhất sẽ là chất lượng của nhân viên chăm sóc khách hàng để hỗ trợ khi mọi thứ diễn ra không theo kế hoạch. Chính khả năng này sẽ làm tăng giá trị của lời hứa mà khách hàng liên kết với một thương hiệu cụ thể của công ty vận chuyển, và đến lượt nó, đây là điều có thể biện minh cho một mức giá cao.
Quá trình giảm phát thải cacbon sẽ là một yếu tố khác sẽ được hưởng lợi từ nguồn dữ liệu khổng lồ của ngành vận tải biển. Khi các tàu “không carbon” mới dần dần được đưa vào sử dụng, ta hoàn toàn có thể ghi lại rõ ràng chính xác có bao nhiêu “slot” mà một hãng tàu có thực sự là “không carbon”, vì nếu không có thể có nguy cơ đánh tráo khái niệm, do số “slot” không cacbon được bán nhiều hơn so với thực tế mà hãng tàu có thể đáp ứng.Nói một cách đơn giản: Ngành vận tải biển càng được số hóa thì việc có nguồn nhân lực tốt càng trở nên quan trọng.
Những trở ngại lớn phía trước
Có một số trở ngại trên con đường số hóa tối đa ngành vận tải biển. Dù rằng không khó khăn nào là không thể vượt qua, nhưng chúng sẽ kìm hãm sự phát triển của ngành.
- Một yếu tố là tốc độ mà các nhà cung cấp dịch vụ đang triển khai các giải pháp số hóa - và tốc độ này ở một mức độ nào đó được xác định bởi khả năng nội bộ để xử lý các dự án chuyển đổi số. Chuyển đổi số không phải là vấn đề đơn giản của việc xây dựng hoặc mua một hệ thống công nghệ thông tin (CNTT). Nó đòi hỏi phải lập kế hoạch chi tiết về những thay đổi cần thiết đối với quy trình kinh doanh, và những thay đổi đó đòi hỏi mọi người phải thay đổi cách họ đang làm việc. Nói cách khác, đây là một thách thức trong việc quản trị chứ không phải một thách thức CNTT - và việc thay đổi thói quen làm việc đã ăn sâu và đôi khi đã là văn hóa của một công ty, cần có thời gian.
- Việc chuyển đổi cũng đòi hỏi khách hàng phải thay đổi cách tương tác với hãng tàu. Rõ ràng có những khách hàng tiến bộ đang đi trước các hãng tàu - và đây là những khách hàng tạo ra “cú hích” mạnh mẽ cho sự chuyển đổi. Nhưng cũng có nhiều khách hàng đang trong giai đoạn đầu của quá trình chuyển đổi kỹ thuật số của chuỗi cung ứng và điều này có nghĩa là việc tiếp nhận các công cụ tự động mới có thể bị chậm lại đơn giản vì không phải tất cả khách hàng đều đã sẵn sàng.
- Trở ngại cuối cùng - hoặc đúng hơn là một thách thức - là yếu tố an ninh mạng. Về cơ bản, chắc chắn rằng chúng ta sẽ thấy nhiều ví dụ trong những năm tới về các cuộc tấn công mạng thành công vào chuỗi cung ứng - giống như chúng ta đã thấy trong những năm gần đây. Đây không nên là rào cản cho quá trình chuyển đổi kỹ thuật số, nhưng nó nên được coi là một dấu hiệu cho thấy bảo mật phải được tính vào tất cả các giải pháp ngay từ đầu, chứ không phải chỉ là phần cuối của một dự án.